- معرفی محافظ برق و کاربرد آن
- تعریف زمان تاخیر در محافظ برق
- روش تست زمان تاخیر محافظ برق با استفاده از زمان سنج
- تست ولتاژ دستگاه با استفاده از ترانس های افزاینده و کاهنده
- روش دیگر برای تست ولتاژ با استفاده از لامپ 200 واتی و چند لامپ کوچک‌تر
- نکات مهم در هنگام تست و بررسی محافظ برق
- خلاصه و نکات پایانی
معرفی محافظ برق و کاربرد آن
محافظ برق (Surge Protector) دستگاهی الکترونیکی است که تجهیزات برقی و الکترونیکی را در برابر افزایش ناگهانی ولتاژ (سورج) محافظت می‌کند. برای تحلیل علمی این دستگاه، به مفاهیمی مانند قوانین موج و مغناطیس می‌توان اشاره کرد.
- قانون اهم: این قانون نشان می‌دهد که جریان برقی (I) با ولتاژ (V) و برعکس با مقاومت (R) متناسب است: I = V/R
- قانون فارادی: بر اساس این قانون، تغییر یک میدان مغناطیسی باعث ایجاد ولتاژ الکتروموتوری در حلقه‌ای در نزدیکی میدان مغناطیسی می‌شود.
- اثر اندوکتانس: اندوکتانس در مدار الکتریکی تغییرات ناگهانی جریان را کنترل کرده و سورج‌های برقی را محدود می‌کند.
محافظ برق با استفاده از مؤلفه‌های الکترونیکی مانند زیر عمل می‌کند:
- واریستور: این مقاومت متغیری است که مقاومت آن با افزایش ولتاژ کاهش می‌یابد. این باعث می‌شود که هنگامی که ولتاژ به مقدار خاصی برسد، جریان برقی به زمین هدایت شود و سورج کنترل شود.
- دیود تحمل ولتاژ بالا (TVS): این دیود در مواجهه با ولتاژ بالا، جریان برقی را به زمین هدایت کرده و سورج را کاهش می‌دهد.
- کپاسیتور: این مؤلفه الکترونیکی می‌تواند نوسان‌های کوتاه مدت ولتاژ را جذب کند و به کاهش سورج‌های برقی کمک کند. کپاسیتور‌ها معمولاً در مدارهای تصفیه (فیلتر) محافظ برق استفاده می‌شوند.
- فیوز (Fuse): فیوز یک مؤلفه است که به منظور محافظت از دستگاه در برابر جریان برقی بیش از حد طراحی شده است. اگر جریان برقی از حد تعیین شده بیشتر شود، فیوز قطع می‌شود و جریان برقی قطع می‌گردد.
- جریان محدود کننده‌ها (Current Limiters): این مؤلفه‌ها، که ممکن است از انواع مختلف باشند، برای محدود کردن جریان برقی به مقدار مشخصی در مدار طراحی شده‌اند. این کار به جلوگیری از آسیب دیدن تجهیزات در اثر سورج‌های برقی کمک می‌کند.
محافظان برق با استفاده از ترکیبی از این مؤلفه‌ها به منظور کنترل سورج‌های برقی و محافظت از تجهیزات الکترونیکی عمل می‌کنند. طراحی بهینه‌ی محافظ برق ممکن است بسته به نوع تجهیزات محافظت شده و شرایط محیطی متفاوت باشد. برای انتخاب بهترین محافظ برق برای کاربرد خاصی، می‌توانید از مشاوران متخصص و فنی کمک بگیرید.
زمان تاخیر در محافظ برق
به معنای زمانی است که محافظ برق برای قطع وصل کردن جریان برق به کار می‌رود. برای هر محافظ برق، یک زمان تاخیر خاص تعریف شده است که در صورت بروز نوسانات ناگهانی جریان برق، مسیر جریان برق را قطع کرده و مانع از رسیدن برق به دستگاه می‌شود. تعریف شده برای زمان تاخیر در محافظ برق معمولاً در بازه 175 تا 240 ولت قرار دارد.
روش تست زمان تاخیر محافظ برق با استفاده از زمان سنج
برای تست زمان تاخیر محافظ برق می توان از یک زمان سنج استفاده کرد. برای این کار، ابتدا باید محافظ برق را به دستگاهی متصل کنید که برق خاموش باشد. سپس زمان سنج را به محافظ برق وصل کرده و دکمه شروع زمان سنج را فشار دهید.
سپس با اعمال بار به دستگاه و یا با ایجاد شرایط نامساعد برای جریان برق، مانند تغییرات ولتاژ یا فرکانس، باید زمانی که محافظ برق جریان برق را قطع می کند را ثبت کنید. سپس با توجه به زمان ثبت شده و با توجه به مقدار تعریف شده برای زمان تاخیر محافظ برق، می توانید عملکرد آن را بررسی کنید.
معمولا برای محافظ برق‌های صنعتی و تجاری، زمان تاخیر تعریف شده بین ۱۷۵ تا ۲۴۰ ولت است. این به این معنی است که وقتی ولتاژ ورودی به محافظ برق این مقدار را ببیند، باید بلافاصله جریان برق را قطع کند.
توصیه می‌شود قبل از تست محافظ برق، با دقت به دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌های تولید کننده محافظ برق مراجعه کنید. همچنین، از تجهیزات مورد نیاز برای انجام تست به درستی استفاده کنید و هرگز به ایجاد شرایط خطرناک برای خود و دیگران مبادرت نکنید .
تست ولتاژ دستگاه با استفاده از ترانس های افزاینده و کاهنده
برای تست ولتاژ دستگاه می‌توان از ترانس‌های افزاینده و کاهنده استفاده کرد. در این روش، یک ترانس افزاینده از محل ورودی برق به محل خروجی محافظ برق قرار داده می‌شود و ترانس کاهنده هم به محل خروجی دستگاه وصل می‌شود. سپس با تغییر ولتاژ ورودی ترانس افزاینده، ولتاژ خروجی ترانس کاهنده و به تبع آن، ولتاژ خروجی محافظ برق نیز تغییر می‌کند. در صورتی که با توجه به زمان تاخیر محافظ برق، ولتاژ خروجی محافظ برق به درستی تغییر کند، می‌توان نتیجه گرفت که محافظ برق به درستی کار می‌کند.
استفاده از ترانس‌ها در این روش، مزیت‌هایی دارد که عبارتند از:
- امکان تنظیم ولتاژ ورودی و خروجی ترانس‌ها
- امکان استفاده از چندین ترانس به صورت پشت سر هم برای تولید ولتاژهای متفاوت
- عدم نیاز به تجهیزات پیچیده و گران قیمت برای انجام تست
به طور کلی، استفاده از ترانس‌ها برای تست محافظ برق، روشی ساده و کارآمد است. اما باید توجه داشت که در هر صورت، برای اطمینان کامل از عملکرد محافظ برق، بهتر است از تجهیزاتی با دقت و صحت بالا استفاده کرد .
تست ولتاژ با استفاده از لامپ 200 واتی و چند لامپ کوچک‌تر
روش دیگر برای تست ولتاژ محافظ برق با استفاده از لامپ 200 واتی و چند لامپ کوچک‌تر به صورت زیر است:
- در ابتدا، لامپ 200 واتی را به ورودی محافظ برق وصل کنید.
- بعد از چند ثانیه، لامپ 200 واتی روشن خواهد شد و محافظ برق به کار خود ادامه می‌دهد.
- حالا چند لامپ کوچک‌تر (مانند لامپ‌های 40 واتی) را به خروجی محافظ برق وصل کنید.
- ولتاژ خروجی محافظ برق با توجه به تعداد لامپ‌های وصل شده به آن تغییر خواهد کرد.
- با مشاهده ولتاژ خروجی و با توجه به نوع محافظ برق، می‌توانید از سالم بودن آن اطمینان حاصل کنید.
توجه داشته باشید که با وصل کردن لامپ‌های بیشتر، ولتاژ خروجی محافظ برق کاهش می‌یابد .
نکات مهم در هنگام تست و بررسی محافظ برق
- از ولتاژ مناسب برای تست استفاده کنید تا بتوانید از عملکرد صحیح محافظ برق اطمینان حاصل کنید.
- قبل از تست باید از صحت و سلامت دستگاه و وسایل ابزار دقت کنید.
- برای تست ولتاژ، از وسایل ابزار و دستگاه‌های مناسب استفاده کنید.
- قبل از انجام هرگونه تست و بررسی، مطمئن شوید که تمامی وسایل ایمنی مورد نیاز مانند دستکش، عینک، لباس محافظ و… را دارید.
- همیشه به دستورالعمل‌های تولیدکننده محافظ برق توجه کنید.
- اگر در هنگام تست ولتاژ با هرگونه خطر یا نشتی برق مواجه شدید، تست را فوراً متوقف کنید و مشکل را برطرف کنید.
- قبل از هر تستی، باید برق مربوط به وسایل الکتریکی را خاموش کنید.
- در صورت عدم اطمینان به عملکرد محافظ برق، بهتر است آن را تعویض کنید.
- در صورت نیاز به هرگونه تعمیرات، تنها به کارشناسان واجد صلاحیت مراجعه کنید.
در خلاصه می‌توان گفت که محافظ برق به عنوان یک وسیله الکتریکی می‌تواند از وسایل الکتریکی در برابر جریان بالا، نوسانات و اشکال در برق محافظت کند. تست و بررسی محافظ برق با استفاده از زمان سنج و ترانس های افزاینده و کاهنده امکان‌پذیر است و با انجام این تست‌ها، می‌توانید از سالم بودن محافظ برق خود اطمینان حاصل کنید. در هنگام انجام تست محافظ برق، حتما باید از ابزار و مواد مناسب استفاده کرد و نکات ایمنی را رعایت کرد. همچنین در صورت عدم اطمینان به سالم بودن محافظ برق، بهتر است این وسیله را تعویض کرد.
تهیه و تنظیم : امیر حسین پسران سید بنکدار
اصلا کاملا چرت و پرت تحویل دادید منظور از تست رله یعنی چه یعنی محافظ خراب میباشد و چطور عیبش رو پیدا کنیم که یکیش رله هست و خیلی راه منجمله مولتیمتر نمیتونین یاد بدین کسی مجبور نکرده شما مخندسان رو
ممنون میشم ایراد را رفع کنید تا اگر ایرادی در مقاله هست اصلاح شود سپاس .