مقدمه
اثر انگشت در انسان، اثری از سایش شیارهای پایانه انگشت است.
با توجه به اینکه هیچ دو انسانی اثر انگشت مشابه ندارند، می‌توان از این اثر برای شناسایی افراد بهره‌برد.
اثر انگشت برجستگی‌های بسیار ریز (قابل رؤیت با چشم غیره مسلح) است
که در لایه اپیدرم پوست کف دست‌ها و پاها وجود دارد.
به علت ترشحات چربی زیر پوست این آثار انگشت بر اجسام صاف قرار می‌گیرد
که همچنین برای و ضوح آن می‌توان از پودری استفاده کرد که جذب این چربی‌ها شده و آنها را به صورت واضح نمایان سازد.
اثر انگشت افراد منحصربه‌فرد است و در طول عمر فرد تغییر نمی‌کند،
بنابراین می‌توان از آن به عنوان یک امضا یا ابزار تشخیص هویت استفاده کرد.
این روش در تعیین هویت از دقت ۱۰۰٪ برخوردار بوده و حتی در دوقلوهای یکسان (تک‌تخمکی) نیز اثر انگشت متفاوت است.
به‌گونه‌ای که امکان شباهت اثر انگشت دو نفر انسان، یک شصت و چهار میلیاردم می‌باشد.
ایجاد اثر انگشت یک صفت ارثی- محیطی است که هر عامل قبل از تولد می‌تواند بر آن اثر گذارد
مانند فشارهای روحی و روانی بر مادر و حتی فشاری که نوزاد وقت تولد متحمل می‌شود
و حتی کمی تفاوت در درازای بند ناف باعث تغییر خطوط سرانگشت می‌شود.
اثر انگشت کمی پس از تولد کاملاً تثبیت شده و غیرقابل تغییر است.
در انگشت نگاری مشخصات نقاطی که در آنها خطوط ریز انگشت با هم تلاقی داشته‌اند،
انشعاب داشته‌اند یا پایان یافته‌اند بررسی می‌شود.
اثر انگشتان یک دست یا دو دست هیچ شباهت یا رابطه‌ای با هم ندارند
به همین دلیل در تشخیص هویت و انگشت نگاری از همه انگشتان دو دست نمونه برداری می‌شود.
تاریخچه
هفت‌هزار سال پیش‌از میلاد مسیح، کوزه گران چینی از اثر انگشت شصت خود جهت
مشخص نمودن کوزه‌ها و آثارشان استفاده می‌کردند.
تاریخ‌نگار و پزشک ایرانی رشیدالدین فضل‌الله همدانی در کتاب جامع التواریخ بیان کرده‌است که چینی‌ها از اثر انگشت
برای تشخیص هویت هم استفاده می‌کرده‌اند.
وی در ادامه ذکر می‌کند که تجربه نشان داده است که اثر انگشت دو نفر کاملاً شبیه هم نیست.
کتاب‌ها و متون یافته شده در کاوشهای باستانی چین، عمدتاً دارای مهری سفالینه منقش به اثر انگشت پدیدآورنده کتاب بوده‌است.
در هزاره دوم پیش‌از میلاد نیز در کاوشهای بابل، به لوح‌های گلی مربوط به ثبت اثر انگشت افراد اشاره شده‌است.
با ابداع کاغذ و ابریشم در چین، قراردادهای رسمی با فشردن دست بر روی اسناد مهر می‌گردید.
۸۵۰ سال قبل از میلاد یک بازرگان عرب با نام ابو زید حسن شاهد رسمیت یافتن اسناد وامها در چین بوده‌است.
تا سال ۷۰۲ قبل از میلاد، ژاپنی‌ها نیز از روش چینی‌ها برای رسمیت بخشیدن به اسناد استفاده می‌کردند.
گرچه احتمالاً مردم در دوران باستان نمییدانستند که اثر انگشت می‌تواند افراد را به صورت منحصربه‌فرد شناسایی نماید،
اما در زمان حمورابی، کسانی که دستگیر می‌شدند انگشت نگاری می‌شدند.
رشید الدین همدانی، طبیب برجسته ایرانی در کتاب جامع التواریخ به رسم چینی‌ها
در شناسایی افراد از طریق اثر انگشت اشاره کرده و توضیح داده‌است که
«شواهد و تجربیات نشان می‌دهد که هیچ دو نفری اثر انگشت کاملاً یکسان ندارند».
در این زمان در ایران نیز از اثر انگشت شصت برای مهر نمودن اسناد استفاده می‌کردند
همچنین بر دیوار مقبره‌های باستانی مصر و یونان نیز آثار انگشت یافت شده‌است.
در اوایل قرن بیستم استفاده از تکنیک‌های تشخیص اثر انگشت برای
تحقیقات جنایی در غرب با الهام از تمدن شرق متداول گشت.
در آن زمان لازم بود تصویر هر ۱۰ انگشت با جوهر خاصی ثبت گردد.
اما در اواخر دهه ۱۹۶۰، ابداع سیستم‌های ثبت اثر انگشت زنده (به صورت الکترونیکی)
Live-Scan Systems انقلابی در صنعت تشخیص اثر انگشت به وجود آورد.
به سرعت پایگاه‌های داده از اثر انگشت افراد ایجاد شد و محققان هر روز فناوری تازه‌ای معرفی می‌کردند
که با دقت و سرعت بیشتری فرد مور نظر را از بین انبوهی از افراد شناسایی می‌کرد.
با پیشرفت تکنولوژی، تبهکاران نیز دست به کار شده و روش‌های پیچیده‌ای از تقلب Fake Fingerprint را ابداع نمودند.
ساده‌ترین روش تقلب، ثبت اثر انگشت فرد بر روی کاغذ (۲ بعدی) است.
فناوری با ترکیب روش‌های امنیتی (الکترواستاتیک، ترمودینامیک و…)
مختلف به جنگ تقلب در سیستم‌های امنیتی رفته‌است.
امروزه تشخیص اثر انگشت به عنوان دقیقترین و سریعترین روش بیومتریک در جهان نظیر کاربردهای امنیتی
در سیستم‌های کنترل دسترسی و کاربردهای تجاری نظیر ساعت‌های حضور و غیاب کاربرد بسیاری دارد.
تحقیقات علمی
زمانی که برای اولین بار انگشت‌نگاری برای تشخیص هویت به کار رفت،
بعضی از وکلای دادگستری ایراد گرفتند که ممکن است آثار انگشتانی پیدا کرد که یکسان باشند
ولی فرانسیس گالتون، انسان‌شناس معروف انگلیسی در جستجوهای خود راجع به اثرانگشت
و موضوع وراثتی بودن آن به این نتیجه رسید که نقوش سرانگشت توارثی نیست
و در کتاب آثار انگشتان از طریق علوم ریاضی ثابت کرد که ممکن نیست بتوانید اثرات انگشت مشابه بیابید.
پس از گالتون نیز دانشمند دیگری به نام فورژ و در سال ۱۷۹۲ مطالعه‌ای را روی خانواده‌هایی که ازدواج فامیلی در آنها رسم بود،
آغاز کرد و تا سه نسل پیش رفت اما در نهایت به این نتیجه رسید که اثرات انگشت مشابه وجود ندارد.
کاربرد
طی سال‌های اخیر وبا توجه به ارزانی و دردسترس بودن وسایل و تجهیزات مربوط به خوانش و ثبت اثر انگشت،
تقریباً در همه گروه‌های کاری از آن استفاده می‌شود.
از اثر انگشت برای تشخیص هویت افراد در موارد مختلف استفاده می‌شود و به عنوان مثال :
تشکیل پرونده‌های قضایی افراد
یا دستگاه‌های حضور غیاب پرسنل
یا ورود به سیستم بعضی از رایانه‌ها یا تلفن همراه
از اثر انگشت برای تشخیص هویت یا صاحب دستگاه استفاده می‌شود.
از کاربردهای مهم انگشت‌نگاری، می‌توان به کنترل روند اقامتهای طولانی‌مدت در کشورهای دیگر،
توسط اداره مهاجرت کشور میزبان اشاره نمود.
طبق قوانین مهاجرتی، هرگاه تبعه ی خارجی قصد اقامت بلندمدت را در کشوری میزبان داشته‌باشد،
موظف به انگشت‌نگاری و ثبت اطلاعات فردی در سیستم رایانه‌ای است.
هرچند جمهوری اسلامی ایران، این مورد را توهین به شهروندان خود می‌انگارد
اما برطبق قوانین تازه ی بین‌المللی، برای سفر به برخی کشورها، انگشت‌نگاری یک امر بدیهی و طبیعی است.
امروزه بسیاری کشورهای عضو پیمان کنترل مهاجرت غیرقانونی و نیز ضد تروریسم،
برای متقاضیان گذرنامه در همان کشور مطبوع، اطلاعات فردی و اثر انگشت درون تراشه‌های درون جلد گذرنامه،
ثبت و ذخیره شده تا مسافران در هنگام ورود به کشورهای مقصد، درگیر بروکراسی کنترل اثر انگشت نباشند.
